اهمیت مصرف ویتامین D

ویتامین D یکی از ویتامین‌های لازم برای بدن و از جمله ویتامین‌های محلول در چربی است که به رشد و استحکام استخوان‌ها کمک کرده و از بدن در برابر دیابت، MS، سرطان، بیماری‌های قلبی و افسردگی محافظت می‌کند. مصرف قرص ویتامین D نتایج شگفت انگیزی در کاهش وزن دارد. ویتامین D از واکنش پوست به نور خورشید و مصرف بعضی از غذاها و قرص‌های مکمل تأمین می‌شود. 

بیوشیمی و فیزیولوژی ویتامین D3

ویتامین D و متابولیت هایش ممکن به عنوان کله کلسیفرول (ویتامین D3) و یا ارگوکلسیفرول (ویتامین D2) تقسیم بندی شوند.
کله کلسیفرول (vitamin D3) یک ترکیب از خانواده ویتامین D است که به طور طبیعی در پوست از ۷ – دهیدروکلسترول در اثر مجاورت با  اشعه ماوراء بنفش نور خورشید تولید می شود. 
موقعیت جغرافیایی، فصل، سن، مصرف کرم های ضد آفتاب و رنگ پوست، تولید ویتامین D3 به وسیله پوست را تحت تأثیر قرار می دهد.

ویتامین D2 ( ارگوکلسیفرول) یک ترکیب دیگر از خانواده ویتامین D ها است که بوسیله ی تابش به ارگوسترول (تولید شده به وسیله ی مخمر ها) ساخته می شود.ویتامین D2 از ویتامین D3 به واسطه یک پیوند دوگانه بین کربن ۲۲ و کربن ۲۳ و همچنین یک گروه متیل بر روی کربن ۲۴ متفاوت و متمایز می شود.

تنها تعداد محدودی از غذاها به طور طبیعی حاوی مقادیر قابل توجه ویتامین D هستند که در درجه اول روغن کبد ماهی، ماهی چرب، زرده تخم مرغ و جیگر را می توان نام برد.
ویتامین D از آنجایی که هم می‌تواند از طریق مواد غذایی و هم از طریق نور خورشید جذب بدن ‌شود منحصربه‌فرد است.
با این حال حدود ۵۰ درصد از جمعیت جهان به‌اندازه‌ی کافی نور خورشید دریافت نمی‌کنند و ۴۰ درصد از مردم آمریکا کمبود ویتامینDدارند.
میزان مصرف روزانه‌ی ویتامین D، باید ۴۰۰ واحد در هر روز باشد که از طریق غذا تأمین می‌شود اما بسیاری از سازمان‌های بهداشتی توصیه می‌کنند این میزان به ۶۰۰ واحد در روز برسد.
دردوران کودکی و پیری این میزان بالاتر است.
اگر به‌اندازه‌ی کافی نور خورشید دریافت نمی‌کنید، باید این اندازه را به ۱۰۰۰ واحد در روز برسانید.در بعضی کشورهای اروپایی، پیشنهاد برای افراد بالای ۶۰ سال، IU800 یا µg20 می باشد. 

به هر حال بعضی پزشکان در ایالات متحده امریکا، تا میزان IU2000 روزانه ویتامین D را جهت درمان یا پیشگیری از پوکی استخوان و اطمینان از جذب بهینه کلسیم رژیم غذایی تجویز کرده اند.
این امر تا حدی به این دلیل است که مردم بیشتر وقت خود را در خانه و فضاهای سربسته‌ی دیگر سپری می‌کنند، کرم ضد آفتاب می‌زنند و از رژیم غذایی غربی پیروی می‌کنند که میزان منابعِ ویتامین D آن اندک است.

متابولیسم، تنظیم و انتقال ویتامین D3

ویتامین های D3, D2 در کبد به وسیله آنزیم ۲۵ هیدروکسیلاز ویتامینD،متابولیزه می شود.  
ویتامین D2 و ویتامین D3 به ۲۵و ۱ دی هیدروکسی ویتامین D2 و D3 به عنوان یک هورمون فعال بیولوژیکی، بوسیله 1,25 - ویتامین D دی هیدروکسیلاز (آنزیم سیتوکروم P450) در کلیه ها و جفت متابولیزه می شوند.
نیمه عمر ۱و ۲۵ دی هیدروکسی ویتامین D بین ۶- ۴ ساعت است. غلظت های در گردش ۱ و ۲۵ دی هیدروکسی ویتامین D به شدت در درجه اول به وسیله ی PTH، فسفات، کلسیم و خود ۱ و ۲۵ دی هیدروکسی ویتامین D تنظیم می شود.

فواید ویتامین D3

دریافت ویتامین دی و کلسیم باعث افزایش قدرت و هماهنگی عضلات در افراد کهنسال می‌شود.همچنین ویتامین دی باعث پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان، استئومالاسی در بزرگسالان و پوکی استخوان در کهنسالی می‌شود. 
همچنین این ویتامین به رشد و استحکام استخوان‌ها و رشد سلولها

کمک زیادی می کند. همچنین مصرف ویتامین دی در سلامت مغز و

جلوگیری از آلزایمر موثر است.

 عوارض مصرف کم ویتامین D3

شیوع کمبود ویتامین دی به خصوص در زنان و کودکان ایرانی بین 50تا 80 درصد است.از عوارض مصرف کم این ویتامین در دوران کودکی بیماری راشیتیسم است که به علت کمبود کلسیم و فسفر در زمان رشد استخوان‌ها، استخوان‌های فرد دارای املاح کمی خواهد بود و نخواهد توانست وزن فرد را تحمل کند و در نتیجه انحنا خواهد یافت. عوارض دیگر آن بزرگی جمجمه، زائده‌های دکمه مانند بر روی

ستون فقرات و برجستگی سینه می باشد.همچنین مچ دست و پا پهن

می شود که توسط رادیوگرافی قابل تشخیص است.در دوران بزرگسالی کمبود این ویتامین در بدن باعث بوجود آمدن بیماری استئومالاسی می شود.

این بیماری به این شکل است که با کاهش تراکم استخوانی دردهای شدیدی در قسمت پا و کمر احساس می‌شود و همچنین استخوان‌های بلند به راحتی شکسته می شوند.اگر فرد در این دوران شروع به دریافت ویتامین دی کند، این عارضه رفع می‌شود.
در دوران کهنسالی کمبود این ویتامین باعث بروز بیماری پوکی استخوان به ویژه در زنان می شود.

عامل اصلی تأثیرگذار تغییرات هورمونی در بدن است.
اما در این دوران این بیماری میزان ویتامین دی در بدن کاهش می‌یابد ولی دریافت این ویتامین در دوران بیماری کمک چندانی به بهبود آن نمی‌کند، بلکه برای پیشگیری از این بیماری باید از دوران جوانی کلسیم و فسفر همراه با ویتامین دی مصرف شود.
همچنین کمبود این ویتامین در بدن باعث عوارضی چون دیر دندان درآوردن و دیر نشستن و دیر راه افتادن در کودکان، همچنین نافرم شدن لگن که این بیماری در دخترها باعث تنگی لگن شده و به ناچار

باید از طریق سزارین زایمان کنند.

همچنین کمبود این ویتامین باعث افزایش احتمال ابتلاء به سرطان سینه یا پروستات می‌شود.

علل کمبود ویتامین D3

عواملی مثل مصرف برخی داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال یا فنی توئین یا رشد سریع کودک یا برخی اختلالات در جذب این ویتامین در بدن یا نرفتن زیر نور آفتاب یا نخوردن غذاهای حاوی این ویتامین باعث کمبود ویتامین دی در بدن می‌شود.

افراد در معرض کمبود ویتامین دی

افراد زیر بیشتر از بقیه افراد جامعه در خطر کمبود ویتامین دی می‌باشند:

·      نوزادان شیرخوار: ویتامین د موجود در شیر مادر تحت تأثیر ویتامین دی موجود در بدن مادر است.

بر اساس پیشنهاد انجمن اطفال آمریکا نوزادان شیرخوار باید روزانه 400 IU ویتامین دی دریافت نموده و از تماس مستقبم نور خورشید(توسط کرم ضدآفتاب و پوشاک)جلوگیری کرد.

·      افراد مسن: پوست بدن در این افراد نمی‌تواند ساخت ویتامین د را به صورت کارآمدی انجام دهد؛ همچنین بیشتر در منزل به سر می برند.

·      افراد دارای پوست تیره: میزان بیشتر ملانین در پوست این افراد موجب کاهش توانایی پوست جهت تولید ویتامین د از طریق

نور خورشید می گردد.

·      افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) و سایر بیماری‌هایی که منجر به اختلال در جذب چربی می‌شود مانند: برخی از بیماری‌های کبدی، سیستیک فایبروزیس، سلیاک، کرون،کولیت زخمی شونده.

·      افراد چاق(شاخص توده ی بدنی BMI) ≥ ۳۰) یا افرادی که تحت جراحی بایپس معده قرار گرفته‌اند.

میزان مناسب ویتامین D3

انستیتوی پزشکی (IOM) میزانی برای مصرف ویتامین D پیشنهاد داده‌است.دریافت این میزان ویتامین D از طریق رژیم غذایی (بهمراه یا بدون مکمل‌ها) باید برای حفظ سلامتی شما کافی باشد.

عوارض مصرف زیاد ویتامین D3

استفاده بیش از حد از این ویتامین مخصوصاً اگر همراه با مصرف زیاد کلسیم باشد منجر به مسمومیت می‌گردد.

البته مسمومیت با ویتامین D به ندرت رخ داده و اغلب در کسانی مشاهده می‌شود که مقادیر بیش از حد این ویتامین را از طریق مکمل دریافت می‌کنند.

استفاده از قرص و آمپول ویتامین دی بطور مستمر باعث مشکلاتی مانند رسوب کلسیم در بافت‌های نرم مثل کلیه‌ها،ریه‌ها، قلب و گوش می‌شود که در کلیه‌ها باعث سنگ کلیه،در ریه‌ها و قلب منجر به عوارض ریوی و قلبی، و در گوش به اختلالات شنوایی و حتی کری می‌انجامد.همچنین عوارض مانند سردرد، تهوع،استفراغ،ضعف، تشنگی زیاد،افزایش حجم ادرار،یبوست، تأخیر در رشد در طفل‌های شیرخوار، مشکلات گوارشی و شکنندگی استخوان نیز از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین دی می‌باشد.